نگرش ادبیات ترکیه به شب یلدا

نگرش ادبیات و اشعار کلاسیک ترکیه به شب یلدا

شب یلدا در ترکیه

21 Aralık - بیست و یکم دسانبر

Şeb-i yeldâyı müneccimle muvakkit ne bilir? Mübtelâyı gama sor kim geceler kaç saat

شب یلدا را منجم و کاتب و زمان دار از کجا بداند؟ از مبتلا به لحظه شماری بپورس کدام شب چند ساعت است

Yılın en uzun gecesinin hangi gece olduğunu müneccimler ile takvim düzenleyenler asla bilemezler. Onun hangisi olduğunu ancak gama müptela olmuş âşık bilir
اخترشناسان و سازمان دهندگان تقویم هرگز نمی دانند طولانی ترین شب سال کدام شب است. فقط عاشق مبتلا به لحظه شماری می داند که کدام شب ، شب یلداست.

ترجمه ای از نگرش ادبیات ترکیه به شب یلدا از زبان ترکی استانبولی به زبان فارسی از سایت fikriyat

شب یلدا که در فارسی به معنی طولانی ترین شب سال است، شبی است که 21 دسامبر را به 22 دسامبر متصل می کند. این شب در ایران قرن هاست که به عنوان منادی پایان روزهای کوتاه جشن گرفته می شود. شب یلدا در اشعار کلاسیک ترکیه نیز جای خود را دارد که مفهوم زمان را از نگاه عاشقان بیان می کند. بررسی کردیم که چگونه شبهایی که برای عاشقان عذاب آور شده بود، از طریق دوبیتی ها در شعر دیوان با تعلیقاتشان طولانی ترین شب را «شب یلدا» می خواندند.

ثابت یکی از شاعران قرن هفدهم است که همزمان با نبی می زیست. دوبیتی های زیادی از ثابت که امروزه چندان شناخته شده نیست، در میان شاعران زمان خود شهرت یافته بود. اخترشناس فردی است که به علم ستارگان مشغول است و معتقد است که حرکت ماه، خورشید و سیارات بر افراد و رویدادهای خاص روی زمین تأثیر می گذارد. مُوَکَت کسی است که به خورشید نگاه می کرد و اوقات نماز را می گفت. همان طور که مشاهده می شود، منجم و مُوَکَت افرادی هستند که با مفهوم زمان سروکار دارند. این مردم با اینکه با مفهوم زمان آشنا هستند، شب یلدا را به اندازه  عاشقان نمی شناسند. آنها فقط می توانند زمان را کمیت کنند، در حالی که عاشقان در این شب طولانی بر رنج خود می افزایند.

شب ها برای عاشقان غم و اندوه است. ثابت شده است که زمان در دوران مدرن یک مفهوم نسبی است. زمان عینی تعیین شده توسط مُوَکَتان و منجمان در ذهن یک عاشق طولانی تر و دردناک است.

در شعر کلاسیک، گونه ی عاشق از نظر روشن بودن به صبح تشبیه شده است. بامداد خورشید بر زمین طلوع می کند و معشوق نور این خورشید را بر چهره دارد. اگر چه شب یلدای منجمان و مُوَکَت ها سالی یک بار است، ولی در عالم فراق برای عاشق هر شب شب یلدا است. شب یلدا اغلب با تاریکی در شعر کلاسیک ترکیه به کار می رود. بعلاوه با موی عاشق همراه است. موی عاشق در شعر کلاسیک  ترکیه سیاه است، تیره است زیرا گونه روشن را می پوشاند و نماد شب است. موی عاشق نیز سرزمین ظلم است زیرا عاشق در این سرزمین پوشیده از تاریکی گم شده است.

Saçun-durur şeb-i yeldâ vü yañaguñ nev-rûz

Kaşuñ hilâli mucanber tenüñ-durur meh-tâb

Bu saç mı ya şeb-i yeldâ vü ya

Kadr Bu yüz mi bedr mi ya 'îd-i Adhâ

Baña ki olup-durur her gice yeldâ

Saçuñuñ fikridür pîşe zî-sevdâ

ترجمه و گردآوری مجله ازمیرتایمز   ترجمه: س.حمید.رابط