نوروز در فرهنگ ترکیه

فهرست مقالات صفحه

• نوروز در ترکیه و بازتاب آن در فرهنگ مردم ترکیه
• نوروز در ترکیه چه روزیست؟
• افسانه کاوه آهنگر در فرهنگ ترکیه
• نوروز در فرهنگ کردی
• بازتاب نوروز در فرهنگ مردم ترکیه
• شعری در وصف نوروز به زبان ترکی

منبع: دانشنامه رسمی فرهنگ و گردشگری ترکیه

نوروز در ترکیه و بازتاب آن در فرهنگ مردم ترکیه

جشن نوروز از قرن هشتم قبل از میلاد تا به امروز در 21 مارس هر سال توسط تمام قبایل و جوامع ترک از ترکستان شرقی تا بالکان برگزار می شود. جشن نوروز در حالی که به عنوان یک سنت در ترکیه و به عنوان یک تعطیلات رسمی در جمهوری های ترک جشن گرفته می شود، از سال 1995 به عنوان یک جشن توسط جمهوری ترکیه پذیرفته شده است.

نوروز فرا رسیدن بهار و بیداری طبیعت است

در تقویم ترکی، یک روز به 12 قسمت تقسیم می شد که هر قسمت را یک عصر می نامیدند. یک عصر دو ساعت است، بنابراین یک روز 24 ساعت است. هر عصر شامل هشت کن است. به عنوان روز سال نو، 21 مارس که برابری روز و شب تجربه می شود، به عنوان روز نوروز جشن گرفته می شود. این روز و آغاز سال جدید را Yılgayak می نامند.

21 مارس که در تقویم دوازده حیوانی و تقویم ملیکشاه به عنوان سال نو تعیین شده است، در دیوان لغت ترک نیز به عنوان فرا رسیدن بهار مشخص شده است. نوروز به ادبیات و موسیقی ترکی; نوروز اصل با نام های نوروز آراپ، نوروز بیاتی، نوروز هیکاز، نوروز آسم و نوروز سبا وارد شد. این جشن توسط بسیاری از ایالت ها در تاریخ به عنوان یک جشن و سنت جشن گرفته شده است. شاهزادگان آناتولی ، مصر باستان ، ایران ، صفوی ، ساسانی ، مغول ، سلجوقی و عثمانی از جمله آنها هستند.

نوروز در ترکیه چه روزیست؟

جشن عثمانی با نام نوروزیه، فرهنگی به جا مانده از دوره عثمانی

21 مارس به عنوان روز نوروز که در سلجوقیان و عثمانی ها به نام جشن ملی خوانده می شد، با ضیافت و شعر خوانی جشن گرفته می شود. جشن عثمانی با نام نوروزیه، فرهنگی به جا مانده از دوره عثمانی، هنوز هم در 21 مارس در مانیسا برگزار می شود. در میان علویان و بکتاشیان آیین های خاصی در نوروز برگزار می شد که در برخی مناطق با نام «نه مارس» با اشاره به گاهشماری قدیم جشن گرفته می شد و باز هم زرتشتیان و ایزدیان روز 31 اسفند را به عنوان جشن پذیرفتند. در این جشن، غذا توزیع می شود، بازی انجام می شود و به عنوان اولین روز بهار جشن گرفته می شود.

افسانه کاوه آهنگر در فرهنگ ترکیه

Demirci Kawa Efsanesi

در میان کردهای تزکیه اعتقاد بر این است که نوروز بر پایه افسانه کاوه آهنگر است. بر اساس روایتی افسانه کاوه آهنگر در اساطیر ایرانی، 2500 سال پیش آهنگری به نام کاوه وجود داشته که در زمان پادشاهی بسیار بسیار ظالم آشوری به نام زحاک زندگی می کرده است. این پادشاه یک جانور بود و افسانه ها می گویند که او یک مار بر روی شانه های خود داشته. او هر سال برای غذا دادن به این دو مار، دو جوان کرد را به عنوان قربانی به کاخ خود می آورد و آشپزهایش این دو جوان را می کشند و مغز آنها را به عنوان غذا به مارها می دهند. در همان زمان بوده که این شاه وحشی از آمدن بهار جلوگیری می کرد.

سرانجام دو نفر به نام های آرمایل و گرمایل که از این آزار و اذیت خسته شده بودند و تصمیم میگیرند کاری انجام دهند، موفق می‌شوند به عنوان آشپز در آشپزخانه زحاک وارد کاخ پادشاه شوند و یکی از جوان هایی که برای خورانده شدن مغدشان به کاج آورده شده بودند را کشند تا با مغرش برای مارها غذا درست کنند. جوان دیگر را مخفیانه از قصر فراری می دهند. آنها موفق شدند مخلوط کردن مغز انسان با مغز گوسفندی که ذبح می کردند ، هر سال یک جوان را نجات دهند. گمان می رود این افراد فراری اجداد کردها هستند و این بچه های فراری به صورت مخفیانه توسط کاوه آهنگر آموزش می بینند و تبدیل به ارتش می شوند. بدین ترتیب این لشکر به رهبری کاوه آهنگر در روز 29 اسفند به سوی کاخ زحاک می رود و کاوه آهنگر با ضربات چکش موفق می شود شاه را بکشد. کاوه آهنگر بر روی تمام تپه های اطراف آتش روشن می کند و با همراهان خود این پیروزی را جشن می گیرند. بدین ترتیب مردم کرد از دست شاه ظالم رهایی یافتند و فردای آن روز بهار فرا رسید.

نوروز در فرهنگ کردی

کردها نوروز را در 21، 22 و 23 مارس جشن می گیرند که در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان کرد نیز گنجانده شده است. برای جشن نوروز، کردها بیشتر در حاشیه شهر و در فضاهای باز گرد هم می آیند و بهار پیش رو را جشن می گیرند. زنان لباس های رنگارنگ می‌پوشند و سر خود را با روسری های درخشانی که با پولک تزئین شده است می پوشانند. آتش بزرگی روشن می کنند و با شور و شوق فراوان این جشن را با رقصیدن دور این آتش یا پریدن از روی آن جشن می گیرند.

به گفته موسی آنتر نویسنده کُرد، نوروز در ابتدا در 31 اوت برای کردها جشن گرفته می شد، اما بعدها، با تصویب تقویم عربی، این جشن ها به مارس تغییر یافت.

«نوروز مبارک» در کردی: کورمانجی: Newroz pîroz be!، زازاکی: Newroz pîroz bo و سورانی: Newroztan pîroz

بازتاب نوروز در فرهنگ مردم ترکیه

عید نوروز را که مولویان در آناتولی نیز به آن معتقد بودند، با دعایی مشتمل بر هفت بیت که با کلمه سلام آغاز می شد، جشن می گرفتند:

از سوی دیگر بکتاشی ها در لژهای درویشی جمع می شدند، مراسم تشییع را انجام می دادند و با دعا شروع می کردند. و این دعاها معمولاً در اخلاق و تطهیر معنوی بود. پس از اتمام مرحله نماز، میهمانان را با شیرپذیرایی کرده  و «نوروزیه» خوانده می شد.

در بسیاری از نقاط آناتولی، نوروز با سجده و ایمان به خدا برگزار می شد. سرگرمی ها نیز در مکان های مختلف سازماندهی می شد. خانه ها تمیز می شدند، ضیافت های شام برگزار می شد، کسانی قهر ویا جنگی داشتند صلح می کردند و یکدیگر را بخشیدند. اعتقاد بر این بود که وقتی در روز نوروز به چشم مالش می دهند، بعضی از بیماری ها به ویژه درد چشم را از بین می برد و غسل کننده در آن سال از بیماری دور می ماند.

در منطقه آناتولی شرقی، به ویژه در آنتپ و دیاربکر، شبی که 21 مارس را به 22 مارس متصل می کند، نوروز در نظر گرفته می شود. اعتقاد بر این بود که دعاها و آرزوهای کسانی که در این ساعات نخوابیدند پذیرفته می شود.

واقعه نوروز چه از نظر ادبی و چه از نظر فولکلور تأثیر زیادی در جامعه داشته. رویدادهایی که به عنوان بخشی از مراسم رخ می داد مثل رقصیدن ، نواختن ساز های رایج مانند تار و آهنگ های محلی بخشی از این جشن بود. جشن نوروز در توسعه گویش ترکی- اویغوری نقش بسزایی داشت.

شعری در وصف نوروز به زبان ترکی

مثالی از آواز عامیانه نوروزی

Keldı baar nur saçıp,

Navrez kokuy mor açıp,

Eşerdi çöller, dağlar,

Azan navrezim mubarek.

Navrez keldı, korunuz,

Navrez akkın beriniz.

Cennet olsun cerınız,

Azan navrezım mubarek.

Keldı baar, turunız,

Bu navreze bakınız.

Koterilsin başınız,

Azan navrezım mubarek.

Uyun artı bagça,

Aktar-toktar bokça.

Balalarga beş (yımırta) akça,

Azan navrezım mubarek.

Çıktı çolge batır Ali,

Zilfi kara dülüdüli.

Ol tanrının arslanı,

Azan navrezım mubarek.

ترجمه و گردآوری مجله ازمیر تایمز

منبع: دانشنامه رسمی فرهنگ و گردشگری ترکیه