نوروز در ترکیه و بازتاب آن در فرهنگ مردم ترکیه

فهرست مقالات صفحه

• نوروز در ترکیه و بازتاب آن در فرهنگ مردم ترکیه
• نوروز در ترکیه چه روزیست؟
• افسانه کاوه آهنگر در فرهنگ ترکیه
• نوروز در فرهنگ کردی
• بازتاب نوروز در فرهنگ مردم ترکیه
• شعری در وصف نوروز به زبان ترکی
• نوروز از زبان وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه

ترجمه شده از دانشنامه رسمی فرهنگ و گردشگری ترکیه

نوروز در ترکیه و بازتاب آن در فرهنگ مردم ترکیه

جشن نوروز از قرن هشتم قبل از میلاد تا به امروز در 21 مارس هر سال توسط تمام قبایل و جوامع ترک از ترکستان شرقی تا بالکان برگزار می شود. جشن نوروز در حالی که به عنوان یک سنت در ترکیه و به عنوان یک تعطیلات رسمی در جمهوری های ترک جشن گرفته می شود، از سال 1995 به عنوان یک جشن توسط جمهوری ترکیه پذیرفته شده است.

فیلم مراسم نوروز در ترکیه

نوروز فرا رسیدن بهار و بیداری طبیعت است

در تقویم ترکی، یک روز به 12 قسمت تقسیم می شد که هر قسمت را یک عصر می نامیدند. یک عصر دو ساعت است، بنابراین یک روز 24 ساعت است. هر عصر شامل هشت کن است. به عنوان روز سال نو، 21 مارس که برابری روز و شب تجربه می شود، به عنوان روز نوروز جشن گرفته می شود. این روز و آغاز سال جدید را Yılgayak می نامند.

21 مارس که در تقویم دوازده حیوانی و تقویم ملیکشاه به عنوان سال نو تعیین شده است، در دیوان لغت ترک نیز به عنوان فرا رسیدن بهار مشخص شده است. نوروز به ادبیات و موسیقی ترکی; نوروز اصل با نام های نوروز آراپ، نوروز بیاتی، نوروز هیکاز، نوروز آسم و نوروز سبا وارد شد. این جشن توسط بسیاری از ایالت ها در تاریخ به عنوان یک جشن و سنت جشن گرفته شده است. شاهزادگان آناتولی ، مصر باستان ، ایران ، صفوی ، ساسانی ، مغول ، سلجوقی و عثمانی از جمله آنها هستند.

نوروز در ترکیه چه روزیست؟

جشن عثمانی با نام نوروزیه، فرهنگی به جا مانده از دوره عثمانی

21 مارس به عنوان روز نوروز که در سلجوقیان و عثمانی ها به نام جشن ملی خوانده می شد، با ضیافت و شعر خوانی جشن گرفته می شود. جشن عثمانی با نام نوروزیه، فرهنگی به جا مانده از دوره عثمانی، هنوز هم در 21 مارس در مانیسا برگزار می شود. در میان علویان و بکتاشیان آیین های خاصی در نوروز برگزار می شد که در برخی مناطق با نام «نه مارس» با اشاره به گاهشماری قدیم جشن گرفته می شد و باز هم زرتشتیان و ایزدیان روز 31 اسفند را به عنوان جشن پذیرفتند. در این جشن، غذا توزیع می شود، بازی انجام می شود و به عنوان اولین روز بهار جشن گرفته می شود.

افسانه کاوه آهنگر در فرهنگ ترکیه

Demirci Kawa Efsanesi

در میان کردهای ترکیه، اعتقاد بر این است که نوروز بر پایه افسانه کاوه آهنگر شکل گرفته است. بر اساس این روایت، 2500 سال پیش، آهنگری به نام کاوه در دوران پادشاهی بسیار ظالمی به نام ضحاک زندگی می کرد. گفته می شود که ضحاک موجودی اهریمنی بود که بر روی شانه های خود دو مار داشت. طبق افسانه ها، او هر سال دو جوان کرد را به عنوان قربانی به کاخ خود می آورد تا مغز آن ها به عنوان غذا به مارهایش داده شود.

در این دوران، ضحاک نه تنها به مردم ظلم می کرد، بلکه مانع از آمدن بهار نیز می شد. سرانجام، دو نفر به نام های آرمایل و گرمایل که از این شرایط به ستوه آمده بودند، تصمیم گرفتند وارد عمل شوند. آن ها موفق شدند به عنوان آشپز در دربار ضحاک مشغول به کار شوند. سپس، هر سال هنگام آماده سازی غذا برای مارهای ضحاک، یکی از دو قربانی را نجات داده و او را به طور مخفیانه از کاخ فراری می دادند، در حالی که مغز انسان را با مغز گوسفند جایگزین می کردند. گفته می شود که این افراد نجات یافته، بعدها اجداد کردها شدند.

کاوه آهنگر این جوانان فراری را در خفا آموزش داد و از آن ها ارتشی برای مقابله با ظلم ضحاک تشکیل داد. سرانجام، در روز 29 اسفند، کاوه با ارتش خود به کاخ ضحاک حمله کرد و با ضربات چکش خود، پادشاه ستمگر را از بین برد. پس از پیروزی، کاوه و یارانش بر فراز تپه ها آتش روشن کردند و این رهایی را جشن گرفتند. فردای آن روز، بهار فرا رسید و نوروز به نمادی از آزادی، عدالت و تولد دوباره تبدیل شد.

نوروز در فرهنگ کردی

کردها نوروز را در 21، 22 و 23 مارس جشن می گیرند که در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان کرد نیز گنجانده شده است. برای جشن نوروز، کردها بیشتر در حاشیه شهر و در فضاهای باز گرد هم می آیند و بهار پیش رو را جشن می گیرند. زنان لباس های رنگارنگ می پوشند و سر خود را با روسری های درخشانی که با پولک تزئین شده است می پوشانند. آتش بزرگی روشن می کنند و با شور و شوق فراوان این جشن را با رقصیدن دور این آتش یا پریدن از روی آن جشن می گیرند.

به گفته موسی آنتر نویسنده کُرد، نوروز در ابتدا در 31 اوت برای کردها جشن گرفته می شد، اما بعدها، با تصویب تقویم عربی، این جشن ها به مارس تغییر یافت.

«نوروز مبارک» در کردی: کورمانجی: Newroz pîroz be!، زازاکی: Newroz pîroz bo و سورانی: Newroztan pîroz

بازتاب نوروز در فرهنگ مردم ترکیه

عید نوروز را که مولویان در آناتولی نیز به آن معتقد بودند، با دعایی مشتمل بر هفت بیت که با کلمه سلام آغاز می شد، جشن می گرفتند:

از سوی دیگر بکتاشی ها در لژهای درویشی جمع می شدند، مراسم تشییع را انجام می دادند و با دعا شروع می کردند. و این دعاها معمولاً در اخلاق و تطهیر معنوی بود. پس از اتمام مرحله نماز، میهمانان را با شیرپذیرایی کرده  و «نوروزیه» خوانده می شد.

در بسیاری از نقاط آناتولی، نوروز با سجده و ایمان به خدا برگزار می شد. سرگرمی ها نیز در مکان های مختلف سازماندهی می شد. خانه ها تمیز می شدند، ضیافت های شام برگزار می شد، کسانی قهر ویا جنگی داشتند صلح می کردند و یکدیگر را بخشیدند. اعتقاد بر این بود که وقتی در روز نوروز به چشم مالش می دهند، بعضی از بیماری ها به ویژه درد چشم را از بین می برد و غسل کننده در آن سال از بیماری دور می ماند.

در منطقه آناتولی شرقی، به ویژه در آنتپ و دیاربکر، شبی که 21 مارس را به 22 مارس متصل می کند، نوروز در نظر گرفته می شود. اعتقاد بر این بود که دعاها و آرزوهای کسانی که در این ساعات نخوابیدند پذیرفته می شود.

واقعه نوروز چه از نظر ادبی و چه از نظر فولکلور تأثیر زیادی در جامعه داشته. رویدادهایی که به عنوان بخشی از مراسم رخ می داد مثل رقصیدن ، نواختن ساز های رایج مانند تار و آهنگ های محلی بخشی از این جشن بود. جشن نوروز در توسعه گویش ترکی- اویغوری نقش بسزایی داشت.

شعری در وصف نوروز به زبان ترکی

مثالی از آواز عامیانه نوروزی

Keldı baar nur saçıp,

Navrez kokuy mor açıp,

Eşerdi çöller, dağlar,

Azan navrezim mubarek.

Navrez keldı, korunuz,

Navrez akkın beriniz.

Cennet olsun cerınız,

Azan navrezım mubarek.

Keldı baar, turunız,

Bu navreze bakınız.

Koterilsin başınız,

Azan navrezım mubarek.

Uyun artı bagça,

Aktar-toktar bokça.

Balalarga beş (yımırta) akça,

Azan navrezım mubarek.

Çıktı çolge batır Ali,

Zilfi kara dülüdüli.

Ol tanrının arslanı,

Azan navrezım mubarek.

نوروز از زبان وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه

در 21 مارس، زمانی که روز و شب برابر می شوند، خورشید مانند پرندگان مهاجر به نیمکره شمالی حرکت می کند. از این روز، هوا گرم تر شده، برف ها آب می شوند، درختان شکوفه می دهند، زمین سبز می شود و پرندگان مهاجر به لانه های خود بازمی گردند. به همین دلیل، 21 مارس به عنوان روز بیداری، رستاخیز و خلقت برای همه موجودات پذیرفته شده و به نام عید نوروز جشن گرفته می شود.

نوروز، که به معنای "روز نو" است، به عنوان آغاز سال نو توسط ترک های آسیای مرکزی، ترک های آناتولی و فارسی زبانان پذیرفته شده است. این جشن در فرهنگ های مختلف با نام هایی مانند Nevruz-i Sultani، Sultan Nevruz، Navrız، Mart Dokuzu و... شناخته می شود.

در تقویم ترکی که سال را بر اساس دوازده حیوان تقسیم بندی می کند، نوروز از دیرباز با مراسم ویژه ای در میان ترک ها جشن گرفته شده است. بر اساس روایت های تاریخی، نوروز در میان ترکان به عنوان روز آزادی شناخته می شود و با خروج از ارژنیکون مرتبط است. به همین دلیل، این روز به عنوان آغاز سال نو در میان ترکان پذیرفته شده و تا امروز به عنوان یک جشن سنتی باقی مانده است. ترک های آذری، قزاق، قرقیز، ترکمن، ازبک، تاتار، اویغور، ترک های آناتولی و بالکان، همچنان سنت نوروز را زنده نگه داشته اند.

نوروز، که با رنگ ها و باورهای محلی در منطقه ای وسیع از آسیای مرکزی تا ملت های بالکان جشن گرفته می شود، روزی است که هر ملت آن را با ارزش های فرهنگی خود تطبیق داده و نماد خاصی برای آن در نظر گرفته است. در اصل، نوروز جشن فرا رسیدن بهار است که با شور و شوق از آن استقبال می شود. این جشن که نماد بیداری طبیعت است، در آناتولی و مناطقی که فرهنگ ترکی در آن گسترش یافته، تاریخچه ای غنی و عمیق دارد. واژه نوروز از ترکیب دو کلمه Nev (جدید) و ruz (روز) تشکیل شده و معنای NEW DAY را می رساند. این جشن توسط بسیاری از مردم و جوامع، به ویژه ترک ها، در نیمکره شمالی به عنوان آغاز سال نو برگزار می شود.

ترجمه و گردآوری مجله ازمیر تایمز

منبع: دانشنامه رسمی فرهنگ و گردشگری ترکیه